Hasan Efendi’nin lakabı önce 1878 yılında Midilli’de kurduğu Dizdarzade Komili Hasan ve Oğulları adlı şirkete, daha sonra Türkiye’de sektörün öncüsü şirketinin adına ilham kaynağı oldu. Hasan Efendi okuryazar ve içinde yaşadığı topluma karşı duyarlı bir kişilikti.
Harp yılları, önce I. Dünya Savaşı ardından Kurtuluş Savaşı zaten 1912’de Osmanlı toprağı olmaktan çıkmış olan Midilli’deki Müslümanların hayatlarını kökten değiştirmişti. Adadaki tüccarlar arasında aileye ait işyeri “Hassan Efendi” şeklinde ticaret yıllıklarında son olarak 1921 yılında görüldü.
Bu yıllarda dört oğlu ailenin hem birliğini hem de geçimini güçlükle sağlıyordu. Suyun diğer yanında, Ayvalık’ta başlayan yeni hayatlarında da bildikleri işi yapmak üzere zeytin ağaçlarının gölgesinde durdular. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan 1925 tarihli bir belge, dört kardeşin sevk ve iskânına dair ayrıntılar içerir. Belgede ailenin Midilli’deki evlerinden söz edildikten sonra verilen bilgiler şöyledir: “Midilli’nin Yere Nahiyesi Üsküblü Köyünden gelip, Balıkesir Ayvalık Kazasına yerleşen, tüccar, ziraatçı, fabrikatör Hasan Komili Çocukları Mustafa, Ali, Hüseyin ve Abdi.” 1926 tarihli Balıkesir Ticaret ve Sanayi Odası Salnamesi’nde “Komilizade Mustafa Bey”, “Ayvalık Kazasında Mevcut Fabrikalar” kısmında kaydedilmişti. Salname’de verilen bilgilere göre, faal durumda olan fabrikanın yirmi hayvanlı taşıma kapasitesi, on iki bin kiloluk yıllık üretimi ve yirmi beş çalışanı bulunuyordu.
1930’lara gelindiğinde, Ali Komili, Ayvalık Belediye Reisi oldu. 1942’de anneleri Lütfiye Hanım’ı kaybeden kardeşler 1947’de de ortaklıklarına son verme kararı aldılar. “Ben sadece Komili markasını taşımak istiyorum” diyen Necmi Komili firmayı gelecek kuşaklara taşıyan isim oldu. 1937 yılında ilk marka tescili, Mustafa Komili Oğulları Necmi ve Salih ve Şürekâsı adıyla yapılmıştı. Ticaret yıllıklarında 1944-1945 itibarıyla hem Ali Komili hem de Necmi ve Salih Komili görülüyordu. 1947 ve 1948’de zeytinyağları için yeniden marka tescili yaptırıldı.
1960’a gelindiğinde günlük zeytinyağı üretimi elli ton gibi çarpıcı bir rakama ulaşmıştı. Bu performans Komili’nin sektöründeki küresel oyuncuların dikkatini çekmesini sağladı ve dünyanın en büyük alıcılarından biri olan İtalyan Mazonni’nin beşinci tedarikçisi Komili oldu. Komili geçmişten günümüze sektörün kalkınmasına pazara soktuğu inovatif ürünleriyle hep destek oldu. Zeytinyağının koyulduğu kare kutulardaki sızma sorunu nedeniyle silindir kutuların geliştirilmesi değişimin habercisi gibiydi ve artık “Komili altın kutuda”ydı. 1973’te Türkiye’nin ilk fiziki rafinasyon tesisini kuran Komili, 1980’e gelindiğinde tüm fabrika ve üretim araçlarını modernize etmiş durumdaydı. 1973 yılında Komili Sınai Mamuller Pazarlama A.Ş. kuruldu.
1992 yılında Unilever çatısı altına giren bu değerli zeytinyağı markası, faaliyetlerini Türkiye’nin en köklü zeytinyağı markalarından olan Sezai Ömer Madra (1914) ve Kırlangıç (1953) ile sürdüren, Anadolu Grubu bünyesinde yer alan Ana Gıda firmasına 2008 yılında devredilmiştir. Günümüzde ise dünyanın önde gelen yağ üreticilerinden Bunge bünyesindedir.
Komili, Türkiye’de zeytinyağı kültürünün gelişmesi ve tüketiminin artırılması misyonuyla üreticinin ve tüketicinin bilinçlendirilmesi çalışmalarını sürdürmektedir.
